Als filmmaker binnen het boeiende genre van biografische films bevind ik mij vaak in een intrigerend spanningsveld. Van huis uit ben ik altijd geïnteresseerd geweest in wat mensen beweegt. En niet een beetje, maar vrij diep. Ik heb veel coaching gedaan en vanuit mijn andere praktijk nog steeds. Maar filmmaker zijn is een andere rol. Ander jasje, andere blik, andere focus. Wat ik voor me moet houden is mijn neiging om in een biografisch interview wat moet leiden tot een film de coach uit te hangen. Want dat ben ik op dat moment nadrukkelijk niet, die pet staat simpelweg niet op. De pet die wel op staat is die van de filmmaker die met een journalistiek oog kijkt naar hoe die film interessant wordt door de verhalen die verteld worden door de persoon tegenover me. Het dialoog wat ik voor moet een spetterende film met een pakkende kijkervaring opleveren, dat is waar het om gaat.
Het ‘esthetisch onberispelijke’ staat voorop
Het esthetische aspect van de filmische presentatie krijgt prioriteit nr one en overruled in ieder geval mijn neiging tot de raadgeven. Zelfs als iemand bij het beschrijven van een dieptepunt zijn binnenkant en de nodige zielenroerselen laat zien, moet ik blijven focussen op de beeldtechnische kant van dat stuk. Mijn aspiraties als coach of biografisch adviseur laat ik op de achtergrond.
In het spanningsveld tussen esthetiek en nieuwsgierigheid is een nauwkeurige afstemming met mijn klant essentieel. Ik moet hem of haar tot in de verste haarvezels begrijpen en precies weten welke aspecten wel of niet benadrukt moeten worden. In mijn achterhoofd zit altijd hoe het eindresultaat van de film een boeiende kijkervaring oplevert. De film is voor mij niet alleen een medium dat een meeslepend verhaal vertelt, maar moet ook een visueel genot zijn. Daarom volg ik met veel belangstelling het werk en de aanpak van beroemde cinematografische vaklieden.
Gelukkig zijn er tal van manieren waarop ik de juiste balans kan bereiken. Dit doe ik onder andere door het integreren van emotionele fragmenten, waarbij non-verbale momenten het verhaal versterken. Ook de visuele aspecten, zoals ondersteunende foto’s en het zorgvuldig kiezen van relevante onderwerpen, spelen een grote rol.
De kunst van het schrappen
Natuurlijk kunnen niet alle belangrijke gebeurtenissen in het levensverhaal van de hoofdpersoon worden opgenomen. Net als bij het schrijven van teksten is ook bij filmproducties het kunnen schrappen van overbodige elementen een kunst. Keuzes moeten worden gemaakt: wat nemen we wel op en wat niet? Een weloverwogen selectie van onderwerpen is cruciaal voor de storytelling en daarmee voor de aantrekkelijkheid van de film. Die moet altijd een spanningsboog opleveren. Dat is de reden dat wij adviseren om de lengte van de film beperkt te houden tot 45 minuten. Binnen die lengte bestaat het niet dat een film niet intrigerend kan worden gemaakt. Ook voor de mensen die oordelen dat hun leven helemaal niet zo bewogen of indrukwekkend is (daar zijn er best veel van).
De waardigheid van de geportretteerde staat voorop
De aantrekkelijkheid van biografische films draait om de ‘pakkendheid’ van het persoonlijk verhaal (er is zover ik weet geen goed Nederlands woord voor). Dat je als kijker wilt blijven kijken, dat je wordt opgezogen door het scherm voor je. Het verhaal boeit en raakt je, je wilt het afkijken, je wilt meer weten. Waarom? Bijvoorbeeld omdat je die bekende persoon op dat scherm opeens dingen hoort vertellen op een manier die je nog niet eerder gezien had. Of je hoort aspecten en invalshoeken van het verhaal die jou nog niet bekend waren. Een geslaagde film laat een blijvende indruk achter; een beeld dat qua waardigheid recht doet aan de persoon die zich laat portretteren.
Voorbereiding is essentieel
Het creëren van een emotionele en betekenisvolle reis voor de kijkers, gecombineerd met een zorgvuldige afstemming van verhaalvertelling, karakterontwikkeling en visuele esthetiek, maakt de film wat die moet worden. Dat vraagt zorgvuldige voorbereiding. Een goede afstemming met de klant is hierbij van essentieel belang. Als filmmaker moet ik weten wat hij wil overbrengen, welk beeld, welk profiel van hemzelf en van zijn levensverhaal. En ook moet ik het doel weten: wil hij het als herinnering achterlaten, is het puur voor hemzelf en de ervaring die het hem oplevert, zijn er bepaalde verhalen die doorgegeven moeten worden? Zijn er specifieke thematieken of patronen uit zijn leven waarop hij zelf wil reflecteren? Het doel en het plaatje waarin het verhaal moet worden verpakt zijn essentiële aanknopingspunten.
Evaluatiemomentje
Tja als je deze blog begint met diepgaande blik moet je dat ook waarmaken. Daarom neem ik vrijwel altijd tijd om een nagesprek te voeren en vraag ik hoe die film gevallen is. Voor mij is dat een manier om te toetsen of ik als filmmaker nog op de juiste koers zit en of mijn klant zich door de film nog beter heeft leren kennen. Tot dusver zijn de reacties geweldig. Iedere keer opnieuw blijkt dat het laten maken van zo’n filmportret veel doet met de mensen. Niet alleen de geportretteerde, ook de naaste familie of gezinsleden die er naar mogen kijken. En ja, dat levert naast lovende en ontroerende reacties, soms bij een enkeling ook andersoortige reacties op. Er kunnen discussies ontstaan. Familieverhoudingen zijn complex. Maar het verhaal zoals het is verteld is wel het verhaal dat kennelijk verteld moest worden. Recht uit het hart. En als we te maken hebben met rijpe geesten in de familieverhoudingen komt het na een goed gesprek meestal wel goed.
Op de foto hierboven zie je mij aan het werk met Anke.
